Ντέφι

Το ντέφι είναι μουσικό όργανο που ανήκει την οικογένεια των κρουστών και αποτελείται από μια μεμβράνη στερεωμένη σε ένα κυκλικό τελάρο και διάφορα ζεύγη από μέταλλο που κουδουνίζουν. Τα περισσότερα ντέφια που βλέπει κανείς σήμερα στη δυτική λαϊκή μουσική είναι χωρίς τη μεμβράνη. Το ντέφι παίζεται με διάφορους τρόπους: Κρατώντας το ή στερεώνοντάς το σε μια βάση, κτυπώντας το με το χέρι ή κάποιο ξύλο, κουνώντας το, ή κτυπώντας το στο πόδι. Συναντάται σε διάφορα είδη μουσικής: Αρχαία ελληνική και λαϊκή μουσική, κλασική μουσική, περσική μουσική, γκόσπελ, ποπ και ροκ.

Ξυλόφωνο

Το ξυλόφωνο είναι κρουστό μουσικό όργανο, το οποίο αποτελείται από σειρά ξύλινων ημικυλινδρικών πλακών ίδιου πλάτους και πάχους, αλλά διαφορετικού μήκους, οι οποίες στηρίζονται σε δυο σημεία από ελαστικό και παράγουν φθόγγους δύο ή και τριών μουσικών κλιμάκων με τη χρήση μπαγκετών.

Η προέλευση του ξυλόφωνου είναι μάλλον από τη Νοτιοανατολική Ασία, όπως για παράδειγμα στη μουσική της Ινδονησίας. Ήρθε πιθανότατα στην Ευρώπη κατά την εποχή των Σταυροφοριών, ενώ συσχετίστηκε σε μεγάλο βαθμό με τη λαϊκή παραδοσιακή μουσική των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης.

Το σύγχρονο ξυλόφωνο χρησιμοποιείται στη συμφωνική ορχήστρα από το τέλος του 19ου αιώνα, ενώ θεωρείται πρόδρομος του βιμπράφωνου, το οποίο πρωτοεμφανίστηκε τη δεκαετία του '20.

Μεταλλόφωνο

Τα μεταλλόφωνα είναι κρουστά μουσικά όργανα που παίζονται με ένα ραβδί. Αποτελούν τη μετεξέλιξη των ξυλοφώνων. Μέσα στο, συνήθως κίτρινο, καπάκι τους βρίσκονται "ράβδοι". Κάθε ράβδος αντιπροσωπεύει μία νότα. Οι νότες ακούγονται με το κρούσμα του ραβδιού (ή της μπαγκέτας) πάνω στις ράβδους. Οι κάτω ράβδοι είναι απλές νότες ενώ οι πάνω είναι οι "διέσεις", όπως αντίστοιχα στο πιάνο και στο αρμόνιο τα μαύρα πλήκτρα είναι οι διέσεις και τα άσπρα οι απλές νότες.

Φυσαρμόνικα

Η φυσαρμόνικα είναι ένα πνευστό μουσικό όργανο, οι ήχοι του οποίου παράγονται από μια σειρά ελεύθερα παλλόμενων γλωττίδων που φέρονται εντός μικρών φρεατίων, (10 - 16), όμοιας διάταξης σε σειρά.

Οι ήχοι του οργάνου παράγονται είτε με δυνατή εκπνοή (φύσημα) είτε με εισπνοή (ρούφηγμα) μετακινούμενο δεξιά - αριστερά στα χείλη. Δια του τρόπου αυτού από τα παλλόμενα ορειχάλκινα γλωσσίδια παράγονται μουσικοί φθόγγοι διατονικής κλίμακας και ορισμένες συγχορδίες. Ορισμένα μοντέλα φυσαρμόνικας περισσότερο επαγγελματικά φέρουν ειδικό σύρτη - μπάρα, με τον οποίο καλύπτονται μερικοί σωληνίσκοι των γλωττίδων επιτυγχάνοντας έτσι μια ιδιαίτερη χρωματική κλίμακα φθόγγων, όπως το λεγόμενο «τρέμολο» ή ακόμα και ορχηστρικό^{[ασαφές]}.

Η φυσαρμόνικα φέρεται είτε με το ένα χέρι, είτε με τις παλάμες χεριών δημιουργώντας έτσι ένα αντηχείο, είτε τέλος επί σταθερής επιστήθιας βάσης που επιτρέπει στον φυσαρμονίστα ελευθερία χεριών για παράλληλη χρήση άλλου μουσικού οργάνου.

Πρόγονος του οργάνου αυτού φέρεται ο πολύαυλος των αρχαίων Ελλήνων, καθώς και το σενγκ των Κινέζων ή το σο των Ιαπώνων. Στη Δύση, το όργανο αυτό διαδόθηκε περί τον 19ο αιώνα σε χρήση μουσικής κυρίως μπλουζ και κάντρι. Στην Ελλάδα, η χρήση του είναι σχετικά περιορισμένη κυρίως στο ελαφρό τραγούδι και του νέου κύματος που αναπτύχθηκε στις δεκαετίες του 1960 και 1970.

Με τον όρο φυσαρμόνικα χαρακτηρίζονται και κάποια απλά ακορντεόν που αντί για πλήκτρα φέρουν οπές που κλείνει ο οργανοπαίκτης με τα δάκτυλα.

Κλαρινέτο

Το κλαρινέτο (ή ευθύαυλος) είναι πνευστό μουσικό όργανο. Στη σημερινή του μορφή εμφανίστηκε το 19ο αιώνα. Το κλαρινέτο κατέχει σήμερα βασική θέση στη συμφωνική ορχήστρα, και ανήκει στην κατηγορία των ξύλινων πνευστών. Πολύ σύνηθες είναι το κλαρινέτο και ως μέλος ορχηστρών της τζαζ. Στην Ελλάδα, όπου επεκράτησε η ονομασία κλαρίνο, αλλά και σε πολλές χώρες των Βαλκανίων, αποτελεί ένα από τα βασικά όργανα της παραδοσιακής μουσικής.

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το κλαρινέτο προήλθε από μετεξέλιξη παλαιότερων παρόμοιων οργάνων. Η βιβλιογραφία αναφέρει ως πρόγονο του κλαρινέτου το γαλλικό πνευστό όργανο σαλυμώ (γαλλ. chalumeau, ετυμολογούμενο από την ελληνική λέξη "κάλαμος"), στο οποίο σταδιακά προστέθηκαν μια σειρά κλειδιά. Βασικό σταθμό αποτελεί η προσθήκη από τον Γερμανό Γιόχαν Κρίστοφ Ντέννερ του κλειδιού δίπλα στην πίσω οπή του οργάνου (στα Ελληνικά λέγεται και "ψυχή"). Ήδη από την αρχή του 19ου αιώνα, το κλαρινέτο, έχοντας μια μορφή πολύ κοντινή στη σημερινή, έχει βρει τη θέση του στη συμφωνική ορχήστρα. Το 1839, ο Γάλλος Υάκινθος Κλοζέ αναδιέταξε τα κλειδιά, φέρνοντας το κλαρινέτο στη μορφή που είναι σήμερα γενικά γνωστό.

Τρομπέτα

Η τρομπέτα είναι αερόφωνο μουσικό όργανο με μεταλλικό επιστόμιο σε σχήμα κούπας, που ανήκει στην οικογένεια των χάλκινων πνευστών.

Στην αρχική μορφή της, ως σάλπιγγα, από τους αρχαίους Έλληνες, ήταν γνωστή στους Αιγυπτίους, στους Εβραίους και τους Ρωμαίους, φτιαγμένη αρχικά από ξύλο, αργότερα από μέταλλο (μπρούντζο, ασήμι) και τέλος (όπως και σήμερα) από χαλκό. Αποτελούνταν από ένα μακρύ σωλήνα σε διάφορα μήκη που από το τέλος του 1ου μ.Χ. αιώνα και μετά φάρδυνε, καταλήγοντας σε μια μετρίου μεγέθους καμπάνα.

Καθώς παρέμενε η αδυναμία του οργάνου να παραγάγει όλες τις νότες της κλίμακας, από τα τέλη του 18ου αιώνα επιχειρήθηκε η εισαγωγή μηχανισμού που θα βοηθούσε στην παραγωγή όλων των φθόγγων. Στις αρχές του 19ου αιώνα εισήχθησαν τα έμβολα, στην αρχή δύο και έπειτα τρία, που επέτρεπαν την εκτέλεση όλων των χρωματικών ήχων μιας κλίμακας. Από εκεί και ύστερα, ονομάζεται τρομπέτα με έμβολα, σε διάκριση από την παλαιότερη φυσική τρομπέτα.

Ως στρατιωτικό μουσικό όργανο εισήχθη στην ορχήστρα στις αρχές του 17ου αιώνα, όμως περισσότερο γνωστή έγινε στη διάρκεια του 19ου αιώνα. Έχει διαπεραστική και λαμπερή τονική χροιά και μεγάλες τεχνικές δυνατότητες. Η ανάπτυξη της δεξιοτεχνικής τεχνικής της τρομπέτας έχει κάνει πολλούς συνθέτες να τη χρησιμοποιήσουν ως μελωδικό όργανο ίδιας ευκινησίας με τα ξύλινα πνευστά και έτσι η τρομπέτα θεωρείται σήμερα δημοφιλέστατο όργανο ορχήστρας και συγκροτήματος, ιδίως στην παραδοσιακή μουσική της Μακεδονίας και της Λαμίας , καθώς και τη μουσική τζαζ και σκα.