Τρόμπα μαρίνα

Τρόμπα μαρίνα γαλλικής κατασκευής (18ος αι.)

Η τρόμπα μαρίνα (ιτ. tromba marina - θαλασσινή τρομπέτα σε ελεύθερη απόδοση στα ελληνικά) είναι έγχορδο μουσικό όργανο, η χρήση του οποίου άνθισε την εποχή του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης σε χώρες της κεντρικής Ευρώπης. Αποτελείται από τριγωνικό σώμα ξύλινης κατασκευής και φέρει μία χορδή, καθιστώντας τη άμεσο απόγονο του πολύ παλαιότερου μονόχορδου. Η τρόμπα μαρίνα παίζεται με δοξάρι, με τα δάκτυλα του αριστερού χεριού να αγγίζουν ελαφρά τη χορδή κατά μήκος της σε διάφορα σημεία, τρόπος παρόμοιος μ' αυτόν που χρησιμοποιείται για την παραγωγή αρμονικών στην κιθάρα και άλλα έγχορδα όργανα. Το όνομά της οφείλεται στον χαρακτηριστικό, χάλκινο ήχο της -αποτέλεσμα της ασυνήθιστης κατασκευής του καβαλάρη (ή γέφυρα)-, αλλά και της εικοτολογικής ομοιότητάς της με το μεσαιωνικό μεγάφωνο, το οποίο χρησιμοποιούνταν στη ναυσιπλοΐα της μεσαιωνικής εποχής.

Πίνακας περιεχομένων

• 1 Κατασκευαστικά στοιχεία
• 2 Ιστορικά στοιχεία
• 3 Ρεπερτόριο
• 4 Πηγές
• 5 Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Κατασκευαστικά στοιχεία

Το τριγωνικό σώμα του οργάνου αποτελείται από τρία κομμάτια ξύλου, τα οποία ενώνονται στην κορυφή με τον λεγόμενο κλειδοκράτορα, ο οποίος συχνά φέρει ξυλόγλυπτη μορφή, όπως και στη βιόλα ντα γκάμπα. Εναλλακτικές κατασκευές περιλαμβάνουν περισσότερα κομμάτια ξύλου, ιδιαιτέρως για την ταστιέρα (επίσης και λαιμός ή μανίκι). Το κάτω μέρος του οργάνου είναι ανοιχτό, αν και κάποια ιστορικά όργανα φέρουν οπές εν είδη ηχείων (τα αντίστοιχα αυτιά σε σχήμα ƒ στο βιολί). Η μία και μοναδική του χορδή (χορδίζεται σε Ντο¹ (32.703 Hz)) διατρέχει το μήκος του οργάνου, από τον χορδοστάτη και διαμέσω του καβαλάρη μέχρι την κορυφή. Ο καβαλάρης, είναι στερεωμένος χαλαρά πάνω στο ηχείο (ακουμπώντας σε μια μεταλλική ή γυάλινη πλακέτα) και έτσι, καθώς η χορδή δονείται, δημιουργείται ένας βόμβος, ο οποίος ακριβώς ευθύνεται για το χαρακτηριστικό χάλκινο χρώμα. Το κατασκευαστικό αυτό στοιχείο συναντάται και σε άλλα όργανα, με πιο συγγενές αυτό της βιέλας με μανιβέλα (hurdy gurdy) και του ινδικού σιτάρ, στα οποία οι χορδές εφάπτονται σε οστέϊνη επιφάνεια.
Σε αντίθεση με τα περισσότερα τοξωτά έγχορδα όργανα, το δοξάρι στην τρόμπα μαρίνα κινείται στο άνω μέρος (την αντίστοιχη ταστιέρα στο βιολί), ενώ το όργανο ακουμπά συνήθως στο έδαφος. Από τοιχογραφίες και άλλες εικαστικές αναφορές εικάζεται ότι το σχήμα υπήρξε ευμετάβλητο, όπως επίσης και το μέγεθός της, το οποίο φτάνει σε μήκος περίπου τα δύο μέτρα. Σε άλλες παραλλαγές του οργάνου υπάρχουν περισσότερες χορδές, οι οποίες όμως λειτουργούν με συμπαθητικό τρόπο, προσδίδοντας έτσι περισσότερους αρμονικούς στο ηχόχρωμα, όπως και σε πλείστα άλλα όργανα (π.χ. βιόλα ντ' αμόρε, σιτάρ, σαράγγι κλπ).